زۆرێک لە منداڵانی قۆناغی پێش چوونە قوتابخانە و قۆناغی سەرەتایی قوتابخانە وشەی "پۆڕن" نازانن یان نازانن ماناکەی چییە. ئەگەر منداڵەکەت تا ئێستا گوێی لێ نەبووە، ئەو وشەیە مەڵێ، تاوەکو لە گوگڵ بەدوای وشەکەدا نەگەڕێن و ڕووبەڕووی پۆرنۆگرافی نەبنەوە. لەبری ئەمە، پێیان بڵێ کە هەندێک شت هەن لەسەر ئەنتەرنێت کە گونجاو نین تا لەلایەن منداڵان ببیندرێن. وەکو وێنە و ڤیدیۆ کە کەسانی بە ڕووتی تێدایە، کە تیایدا هەندێک کەس ڕێز لە هەندێک بەشی تایبەتی جەستەی کەسانی تر ناگرن و تەنانەت هەندێکجار ئازاری یەکتر دەدەن.

ئەگەر تا ئێستا منداڵەکەت فێر نەبووە، پێیان بڵێ کە کامە بەشی جەستە تایبەتن: ئەندامی زاوزێی نێرینە (کێر)، ئەندامی زاوزێی مێینە (قوز)، قوون، دەم، نێوانی ڕانەکان، و مەمک لە کچانی تەمەن گەورەتردا. هەروەها پێیان بڵێ کە بەشە تایبەتەکانی جەستەت هی خۆتن و تەنیا کەسەکان خۆیان دەتوانن دەست لە بەشە تایبەتەکانی جەستەی خۆیان بدەن. هەروەها گرنگە کە بڵێیت هەموو بەشەکانی جەستە پێویستە ڕێزیان لێ بگیرێت و هیچ کەسێک نابێت بەشێوەیەک دەستت لێ بدات کە هەست بە ناڕەحەتی بکەیت.

بەگوێرەی ئاژانسی نیشتیمانی سویدی بۆ مەنهەجی خوێندن و پەروەردە، پێویستە منداڵان لە قۆناغی پێش چوونە قوتابخانە فێری بەشە تایبەتەکانی جەستە بکرێن. زۆرێک لە دایەنگەکانی پێش چوونە قوتابخانە هەندێک شت بەکاردەهێنن بە ناونیشانی “““Stopp min kropp ”” لەلایەن منداڵان بپارێزن (from Save the Children). بابەتەکە ئامادەیە تاوەکو داونلۆد بکرێت ئەگەر دەتەوێ لەگەڵ منداڵەکەتدا بەکاری بهێنیت.

کاتێک ئێمە وەکو کەسێکی تەمەن گەورە داوای ڕەزامەندی دەکەین، ئەوە پیشان دەدەین کە تایبەتمەندێتی جەستەی منداڵەکە و کەسانی تریش گرنگە و شتێکە کە هیچ قسەیەک هەڵناگرێت. پەیوەندی جەستەیی پێویستە هەمیشە هەستی خۆشی لای هەموو کەسە بەشداربووەکان لەم پەیوەندییە درووست بکات، لە پێش پەیوەندییەکە و لەمیانی و دوای پەیوەندییەکەش. یەکێک لە نمونەکان ئەوەیە کە لە باوەشی گرتنی پێشکەش بکەیت بەکارهێنانی وشە و زمانی جەستە و چاوەڕێ بکە تاوەکو منداڵەکە "نیشانە بەڵێ یان نەخێر" دەردەبڕێت. بەو شێوەیە منداڵ فێردەکەین کە پێویستە ڕێز لە جەستەی خۆیان و کەسانی تریش بگیرێت.

ئەوە فێری منداڵەکەت بکە کە ئەم کارە دەوەستێتە سەر ئەو کەسەی دەستپێشخەری جەستەیی وەردەگرێت تا ڕەزامەندی بدات. بۆ نمونە، دەتوانی بە منداڵەکەت بڵێیت، "ئەگەر دەتەوێ کەسێک لە باوەش بگریت یان ختوکەی بکەیت، سەرەتا پرسیاریان لێ بکە کە ئایا تۆش دەتەوێ ئەم کارە بکەیت." بۆ نمونە، دەکرێ منداڵەکە پرسیار بکات: "ئایا دەتەوێ لەباوەشت بگرم؟"، "ئایا ئەمە بەلاتەوە ئاساییە؟" یان "ئایا دەتەوێ ختوکەت بکەم؟".

ئەگەر منداڵەکەت لە هەر تەمەنێکدا بێت و فێری بکەیت، دەکرێ کارێکی ئاسانتر بێت تاوەکو نەخێر قەبوڵ بکات. دەکرێ منداڵەکە هەست بە ڕەتکردنەوە بەم شێوەیە نەکات ئەگەر پرسیارێک بکەن بۆ زانینی بارودۆخەکە. پێیان بڵێ کە شتێکی زۆر ئاساییە ئەگەر هەست بە خەمباری، تووڕەیی یان بێ هیوایی بکات کاتێک وەڵامی نەخێری دەدرێتەوە. لەگەڵ ئەوەشدا پێویستە ڕێز لە وەڵامی نەخێر بگیرێت. پێیان بڵێ کە وشەکانی وەکو "ئێستا نا"، "چاوەڕێ بکە"، و "بوەستە" دەکرێ ئەمانەش بە مانای نەخێر بێن. هەندێک لە دایەنگەکانی پێش قوتابخانە کار لەسەر پەرتووکی یەکسانی دەکەن “Okej med dig؟" [لای من ئاساییە؟]، کە ئەمەش لەبارەی ڕەزامەندیدانە. ئەگەر دەتەوێ بەکاری بهێنیت، بەردەستە بۆ داونلۆد کردن.

هەروەها گرنگە بە منداڵەکەت بڵێیت زۆر ئاساییە لای ئەوان ئەگەر بڵێت نەخێر، تەنانەت ئەگەر ئەمە کەسەکەی تر بێ هیوا بکات. بیرۆکەیەکی باشە ئەگەر خۆت و منداڵەکە بەیەکەوە چەند وەڵامێک ئامادە بکەن بۆ ئەوکاتەی ناتانەوێ پەیوەندی جەستەیی درووست بکەن لەگەڵ کەسێکدا. نمونەیەک دەکرێ ئەمە بێت "نەخێر سوپاس، من ئەمڕۆ چیتر ناتوانم باوەش بەکەسدا بکەم" یان "فەرموو ئەمە 'های فایڤ' لەبری ئەمە".

زۆربەی زۆری منداڵان ئاگاداری کەسێکی تەمەن گەورە ناکەنەوە ئەگەر ڕووبەڕووی پۆرنۆگرافی ببنەوە. بۆئەوەی ئەگەری ئەوە زیاد بکەیت کە منداڵ ئەمەت پێ بڵێت، دەکرێ پرسیار لە منداڵەکە بکەیت کە هەست بە سەلامەتی لەلای کامە کەسی تەمەن گەورە دەکات لە بارودۆخی هەمەجۆری ئاساییدا. پرسیار: "ئەگەر شتێک لە قوتابخانە ڕووبدات و ناڕەحەتت بکات، حەز دەکەیت زیاتر قسە لەگەڵ کێدا بکەیت لە قوتابخانەدا؟" باسی شوێنەکانی تریش بکە وەکو یانەی دوای قوتابخانە، چالاکی کات بەسەربردن، لە ماڵی هاوڕێ نزیکەکانیدا، هتد.

بیرۆکەیەکی باشە کە ئەم ڕاهێنانە دووبارە بکەیتەوە هەموو سێ مانگ جارێک تاوەکو لە بیرەوەری منداڵەکەدا بمێنێتەوە و بۆ نمونە منداڵەکە بتوانێت بیر لە کەسێکی نوێ بکاتەوە ئەگەر سەرکردەی یانەی دوای قوتابخانە بڕوات. ئەگەر منداڵەکە پێشوەختە بیری لەمە کردبێتەوە، ئەوا ئەگەری هەیە بچێتە لای کەسێکی تەمەن گەورە کاتێک شتێک ڕوودەدات و دەبێتە مایەی ناڕەحەتی. بەهەمان شێوە چونکە ئاسانترە کە لە باڵەخانەیەک بچیتە دەرەوە کاتێک ئاگری تێدا دەکەوێتەوە و تۆش لە بیرەوەریتدا دەزانیت کە دەرگای دەرچوون لە کوێیە.

ئەگەری زیاترە کە منداڵەکە قسە بکات ئەگەر کەسی تەمەن گەورەی سەلامەتیان پێ بگوترێت بەوەی کە ئەوان هەڵبژێردراون و کاردانەوەیەکی گەرمیان لەبەرامبەردا هەبووە. پاشان، بەشێوەیەک لە شێوەکان دەستیان بە گفتوگۆ کردووە و دەکرێ زۆر ئاسانتر بێت کە بوێری هەبێت و ئەم شتە بە کەسی تەمەن گەورە بڵێت ئەگەر شتێک ڕووبدات و ناڕەحەتی بکات. بۆیە، هانی منداڵەکەت بدە کە ئەم شتانە بە کەسانی تەمەن گەورەی هەڵبژێردراویان بڵێن.

زانینی ئەوەی کە منداڵێک ڕووبەڕووی پۆرنۆگرافی بووەتەوە، دەکرێ ببێتە مایەی سەرهەڵدانی هەست و سۆزی بەهێز لەلای گەوران. ئەگەر ئەمە ڕووبدات، گرنگە کە هەستەکانی خۆت ڕابگریت و بەتەواوی سەرنج بخەیتە سەر هەستەکانی منداڵەکە. گوێ لە هەستی منداڵەکەت بگرە، پرسیاری کراوەی ئاڕاستە بکە بۆ دەستکەوتنی بیرۆکەیەک دەربارەی ئەوەی منداڵەکە بینیویەتی و کاردانەوەی چۆن بووە. بە ئارامی قسە بکە و وا پیشان بدە کە تووڕە نابیت. هەروەها ئەوە پیشان بدە کەوا دەتوانی گوێ بگریت ئەگەر منداڵەکە هەر شتێکت پێ بڵێت و ئەوەی کە هەمیشە یارمەتی و پاڵپشتی منداڵەکە دەکەیت. دڵنیابە لەوەی کە منداڵەکە خاڵی دەکەیتەوە لە هەستکردن بە تاوان و شەرمکردن.

ئەوەت لەبیربێت کە منداڵان نایانەوێت گەوران خەمبار و تووڕە بکەن و ئەوەی کە کاردانەوەی بێزارکەر دەکرێ مانای ئەوەبێت کە ئەگەر لە جاری داهاتوودا ڕووبەڕووی پۆرنۆگرافی بوویەوە ئەوا نایەوێت پێت بڵێت. ئامانجی ئەمە بریتیە لەوەی کە منداڵەکە لە جاری داهاتوودا بوێری هەبێت قسە لەبارەی ئەمە بکات و بیەوێت کە بە بەردەوامی گفتوگۆ لەبارەی ئەم بابەتە لەگەڵ تۆدا بکات هاوشان لەگەڵ هەڵکشانی تەمەنی. سوپاسی منداڵەکە بکە لەسەر ئەوەی پیشانی داوە متمانەی بە تۆ هەیە و بوێری هەبووە ئەمەت پێ بڵێت و پێی بڵێ کە تۆ دڵخۆشیت قسەت لەگەڵدا دەکات دەربارەی ئەو شتەی ڕوویداوە.

هەمیشە سەرنجت لەسەر منداڵەکە بێت دانبنێ بە هەستەکانی منداڵەکە لە هەموو گفتوگۆیەکدا، جا ئەگەر منداڵەکە ڕووبەڕووی پۆرنۆگرافی بووبێتەوە بەبێ ویستی خۆی، یان خۆی گەڕانی بۆ پۆرنۆگرافی لە ئەنتەرنێتدا کردبێت، یاخود کەسانی تری دیبێت کە سەیری پۆرنۆگرافیان کردبێت یان تەنیا بەپەرۆش بێت بۆ بابەتەکە.

Det förekommer ofta rasism i porren på ett sätt som skulle vara otänkbart i de allra flesta andra sammanhang. På många porrsajter kan man t.ex. välja vilka människor som man vill titta på utifrån ras. Porrfilmerna är ofta indelade i kategorier som “Japanese”, “Arab” och “Indian” m.fl.. 

Porrindustrin sexualiserar även ofta tragedier i samhället. Det skapades t.ex. BLM-porrn (Black Lives Matter), flykting-porr och corona-porr i samband med vardera tragedi.

Porr-rasismen är ofta, precis som övriga porrgenrer, helt okommenterad av vuxenvärlden och barn lämnas ensamma med intrycken. Det barn däremot kan se är den normaliserande like-knappen på t.ex.”Bound naked young Oriental slave on her knees taught how to suck cock” noterad på Pornhub, 1 januari 2023, 72% likes. Läs mer om porr-rasismen här.

Det är särskilt viktigt att betona alla människors okränkbara och lika värde för de yngsta barnen som har extra svårt att förhålla sig till intrycken i porren. Prata med ditt barn på ett positivt sätt om olikheter. Du har en mycket viktig uppgift att bygga en stark grund som ger ditt barn motståndskraft till porrens påverkan. 

Positiv inkluderingsövning

Genom att ställa enkla inkluderande frågor kan du hjälpa ditt barn att reflektera själv över positiva aspekter med olika ursprung. 

• Vad det bästa är med att se olika ut?

• Vilka olika språk kan barnen prata i din klass?

• Vilka ord kan du på andra språk?

Vi behöver vara konkreta med barn om innehållet i porren för att skapa så mycket motståndskraft som möjligt – utan att säga för mycket – helst innan de har exponerats. Berätta att det finns saker på internet som barn inte ska se, t.ex. filmer och bilder med naket där människor behandlas illa för att de har en annan färg på huden. Förklara att tyvärr gör vissa personer andra illa och är elaka mot varandra och att det är jättedåligt. Betona att det är fel att säga något elakt eller göra illa för att man är av ett visst kön eller ser ut på ett visst sätt. Berätta att om man ser något sånt så ska man alltid komma till en vuxen som barnet är trygg med och berätta. 

Porr med incest-tema, ”barely legal” och ”teen” är några av de största trenderna på flera av de mest populära mainstreamporrsajterna med miljontals filmer som är gratis och tillgängliga för alla oavsett ålder. Därför är det vanligt att barn redan i förskoleklass och lågstadieålder exponeras för den typen av porr, t.ex. genom att ett äldre barn på skolan visar.

Exempel på porrfilmer från två av världens mest populära porrsajter är:

”SisLovesMe – Shy Stepsister With Puffy Nips Mazy Myers Gets Her Tiny Pussy Stretched By Stepbro” – 34.4K views, 87% likes. Noterad 11 januari 2023 på Youporn.

”STEPFATHER FUCKS TINY TEEN BECAUSE HIS WIFE WOULD NOT” – 10.9M views, 87% likes. Noterad 11 januari 2023 på Pornhub.

Den här typen av porrfilmer ligger ofta högt upp på startsidorna direkt när barnen kommer in på porrsajterna och det är vanligt att barn redan i lågstadieålder exponeras för s.k. “incest-porr” t.ex. genom att ett äldre barn på skolan visar. Det kan vara mycket skadligt för barn att se porr där det ser ut som att vuxna eller syskon förgriper sig på barn. Läs mer i vår kunskapsdel Hur påverkas barn? Det här är ett komplext och allvarligt problem. Om du tror att ett barn har exponerats och mår dåligt rekommenderar vi att du tar professionell hjälp, t.ex. av skolkuratorn. Läs mer i Hur påverkas barn?.

Generellt gäller övriga expertråd även här: Prata lugnt, lyft av eventuell skuld eller skam, lyssna in barnets känslor, försök att inte överföra dina egna känslor. 

Repetera med barnet att snopp, snippa, rumpa, mun, hals, insida på lår och bröst för äldre tjejer är privata kroppsdelar. Läs mer om privata kroppsdelar, kroppslig integritet och “Stopp! Min kropp!” hos Rädda Barnen hos Rädda Barnen Rädda Barnen och Treskablinoll.

Försök ta reda på om barnet har exponerats för porr genom att ställa öppna frågor och utan att säga ordet porr, om barnet inte redan kan det ordet. Istället för ordet porr kan du fråga om barnet har sett bilder och filmer med naket. 



Berätta att det tyvärr finns bilder och filmer på internet där vuxna rör barns privata kroppsdelar, att det är fel och att det inte borde vara så. Berätta att det inte är bra för barn att se bilder eller filmer där vuxna eller andra barn rör barns eller vuxnas privata kroppsdelar. 

Förklara för barnet att ingen vuxen, eller något barn, får röra vid, fota eller filma deras privata kroppsdelar eller be barnet röra barnets egna eller någon annans privata kroppsdelar.

Räkna upp några exempel så att det blir konkret och barnet förstår vilka det är detta gäller. Du kan t.ex. säga till barnet: “Varken lärare, fritidsledare, fotbollstränare, en kompis syskon eller föräldrar, kusiner eller någon annan i familjen. 

Betona att det aldrig är barnets fel eller ansvar om det händer. Berätta att det är vanligt att barn mår dåligt och kan känna sig ledsna, och att det är helt okej att känna sig ledsen och må dåligt. Säg till barnet att det viktigt att barnet berättar för en vuxen som det känner sig trygg med om det har hänt.

Sök professionell hjälp vid behov. Vi uppmuntrar alltid att anmäla till Polisen om ett barn har utsatts, vid misstanke om brott.


هەندێکجار منداڵان هەست بە تاوان و شەرم دەکەن کاتێک سەیری پۆرنۆگرافی دەکەن و کارێکی گرنگە بۆ گەوران کە منداڵان لەم هەستانە خاڵی بکەنەوە. ڕێگایەکی ئەنجامدانی ئەمە ئەوەیە کە پێیان بڵێن ئەمە هەرگیز "سوچی" منداڵەکە نییە ئەگەر سەیری پۆرنۆگرافییان کردبێت، هەروەها لەڕێگەی پیشاندانی ئەوەی کە تووڕە نابین. ڕێگایەکی تر ئەوەیە بە منداڵەکە بڵێین ئەمە کاری گەورانە کە منداڵان بپارێزن لەو شتانەی گونجاو نییە ئەوان بیبینن لەسەر ئەنتەرنێت و باشترین هەوڵی خۆت دەدەیت بۆ دڵنیابوونەوە لەوەی ئەمە جارێکی تر ڕوونەدات.

منداڵان پێویستییان بە ڕوانین، یارمەتی و بەشداری باوانیان هەیە لە جیهانی ئۆنلاینیان بەهەمان شێوەی جیهانی دوور لە ئەنتەرنێتیان. لە هەردوو جیهاندا هەمان گرنگی پێدان پیشان بدە لەسەر ئەوەی منداڵەکەت ئەنجامی دەدات. لە تەنیشت منداڵەکەت دابنیشە لەوکاتەی ئەنتەرنێت بەکاردەهێنێت و پرسیار بکە کە خەریکی چییە. پرسیار لە منداڵەکەت بکە کە ئایا دەیەوێت ئەو شتانەت پیشان بدات کە پێکەنیناوین و بەرنامە و یارییەکانت فێر بکات. پیشاندانی گرنگی پێدان ڕێگایەکی گرنگە بۆ بنیادنانی متمانە و بەدەستهێنانی تێڕوانینی منداڵەکەت. دوای ئەمە، دەبێتە شتێکی سروشتی ئەگەر قسە لەبارەی شتی تری جیاوازی ناو ئەنتەرنێت بکەیت، لەوانە ئەو شتانەی دەبنە مایەی ناڕەحەتی زیاتر.

ئێمە ڕاتدەسپێرین بەوەی پابەند بیت بە ڕاسپاردەکان بەگوێرەی تەمەن لە سەکۆ هەمەجۆرەکانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان. بەشێوەیەکی ئاسایی ئاسانترە ئەگەر بگەیتە ڕێککەوتنێک لەسەر ئەمە لەگەڵ دایکان و باوکانی تردا لە قوتابخانەی منداڵەکەت، یانەی دوای قوتابخانە یان گروپی هاوڕێیان بەرلەوەی منداڵان تەلەفۆنیان هەبێت و هەژماری تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان درووست بکەن.

ئشتێکی باوە کە منداڵان لینک بۆ یەکتر دەنێرن دەربارەی ئەو بابەتانەی کە دۆستی-منداڵان نین، وەکو لینکی سایتە پۆڕنەکان. بە منداڵەکەت بڵێ کە لینک لە کەسانی تردا دەکرێ ببێتە مایەی ئەو شتانەی ترسناکن و وات لێ دەکات هەستی خراپت لەلا درووست ببێت و پێویستە هەمیشە منداڵەکەت داوا لە کەسێکی تەمەن گەورە بکات ئەگەر دڵنیا نەبێت بەرلەوەی کلیک لەسەر لینکەکە بکات. پێیان بڵێ کە تۆ هەرگیز تووڕە نابیت ئەگەر شتێک ڕووبدات کە منداڵەکە هەست بە ناڕەحەتی بکات. منداڵەکە خاڵی بکەوە لە هەستکردن بە تاوان و شەرمکردن کە دوچاری دەبێتەوە، ئارام بە و گوێ بۆ منداڵەکە بگرە.

کاتێک منداڵەکەت دەست دەکات بە پەیوەندی کردن بە تۆڕە کۆمڵایەتییەکان لەسەر تەلەفۆنی خۆیدا یان لەسەر تەلەفۆنی خوشک/برایەکی گەورەتری، یان لەسەر تەلەفۆنی هاوڕێیەکیدا، مەترسی هەیە کە منداڵەکە دەکرێ پەیوەندی پێوەبکرێت لەلایەن کەسانی تەمەن گەورە کە دەیانەوێت زیان بە منداڵەکە بگەیەنن لەڕێگەی ئەو شتەی کە پێی دەگوترێت گرومینگ (grooming). وریابە دەربارەی پەیوەندی کردنی منداڵەکەت بە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان. کەسانی گەورە هەن کەوا نامە و وێنەی ڕووت دەنێرن بۆ منداڵ یان داوا لە منداڵەکە دەکەن کە وێنەی ڕووتی خۆیان بنێرن یان وێنەی ڕووتی خوشک و براکان یان هاوڕێکانیان بگرن و بۆیان بنێرن. بۆیە گرنگە منداڵان فێربکرێن دەربارەی بەشە تایبەتەکانی جەستە و پێیان بگوترێت کە هیچ کەسێک ڕێگەی پێ نەدراوە داوای وێنەگرتن لە منداڵ بکات و وێنەی بەشە تایبەتەکانی جەستەی بنێرێت. هەروەها پێیان بڵێ کە هاوبەشی بە زانیاری تایبەت نەکەن وەکو ناو، ناونیشانی ماڵەوە، قوتابخانە، هتد.

یارمەتی منداڵەکەت بدە لە تۆمارکردنی ناوی بەکارهێنەر لە تۆڕی کۆمەڵایەتی بە بەکارهێنانی ناوی خۆی، چونکە ئەمە مەترسی ئەوە کەمدەکاتەوە کە ئەو کەسەی دەیەوێ زیانی پێ بگەیەنێت، بەدوایدا بگەڕێت. هەروەها یارمەتی بدە لە چالاک کردنی گۆڕینی تایبەتمەندێتی لەسەر هەژماری منداڵەکەتدا.

پێیان بڵێ کە تۆ هەرگیز تووڕە نابیت ئەگەر شتێک ڕووبدات و تۆ هەمیشە یارمەتی دەدەیت و پاڵپشتی دەکەیت. منداڵەکە خاڵی بکەوە لە هەستکردن بە تاوان و شەرمکردن و سوپاسی منداڵەکەت بکە لەسەر ئەوەی متمانەی بە تۆ هەیە کە پێت دەڵێت. یارمەتی پیشەیی بەدەست بهێنە، بۆ نمونە لە ئەنجومەنی ڕاوێژکاری قوتابخانە.

دەتوانی زانیاری زیاتر بخوێنیتەوە دەربارەی وێنەی ڕووت و گرومینگ و ئامۆژگاری زیاتر لە وێبسایتی پۆلیسی سویدی. ئەگەر گومان دەکەیت کە تاوانێکی سێکسی لە دژی منداڵێک بەشێوەی ئۆنلاین ئەنجامدراوە، پێویستە هەواڵ بە پۆلیس بدەیت.

بە منداڵەکەت بڵێ کە هیچ کەسێک ڕێگەی پێنەدراوە وێنەی ڕووتی بەشی تایبەتی جەستە بۆ منداڵ بنێرێت یان داوا لە منداڵ بکات وێنەی ڕووت بنێرێت. پێی بڵێ ئەگەر ئەمە ڕووبدات، گرنگە کە منداڵ بچێتە لای کەسێکی تەمەن گەورە کە هەست بە سەلامەتی دەکات لای ئەو کەسە و ئەمەی پێ بڵێت. ئەوە ڕوونبکەوە کە ئەگەر وێنە یان ڤیدیۆ بنێرێت ئەوا دەسەڵاتی بەسەردا نامێنێت و دەکرێ بە ئاسانی لە ئەنتەرنێتدا بڵاوببێتەوە و تاهەتایە لەوێدا بمێنێتەوە.

دەکرێ وێنە و ڤیدیۆی ڕووتی منداڵان ببرێتە سایتە پۆڕنەکان و دەکرێ زۆر زەحمەت بێت تا لەوێدا لاببرێن و دەکرێ دووىارە ئەپلۆد بکرێنەوە. دەکرێ منداڵان یارمەتی بەدەست بهێنن لەوەی هەوڵ بدەن وێنەی ڕووت بسڕنەوە کە لە ئۆنلایندا بڵاوبووەتەوە لەم سایتە dittecpat.se.

پێیان بڵێ کە تۆ هەرگیز تووڕە نابیت ئەگەر شتێک ڕووبدات و تۆ هەمیشە یارمەتی دەدەیت و پاڵپشتی دەکەیت. ئەوە ڕوونبکەوە کە ئەمە هەرگیز سوچی منداڵەکە نییە ئەگەر کەسێک وێنەی ئەوی بڵاوکردەوە. منداڵەکە خاڵی بکەوە لە هەستکردن بە تاوان و شەرمکردن و سوپاسی منداڵەکە بکە لەسەر ئەوەی متمانەی بە تۆ هەیە کە پێت دەڵێت. یارمەتی پیشەیی بەدەست بهێنە ئەگەر پێویستیت پێی هەبوو.

لە هەموو ڕۆژێکدا قسە بکە کە بۆ هەردووکتان مایەی ئاسوودەیی بێت. بۆ نمونە، بەشێوەیەکی ئاسایی گفتوگۆکردن بەباشی بەڕێوەدەچێت کاتێک هەردووکتان بەیەکەوە دەچن بۆ شوێنێک یان کارێک بەیەکەوە دەکەن، وەکو پیاسەکردن یان چێشت لێنان. نمونەی پرسیارەکان بۆ دەستپێکردنی گفتوگۆ:

• گرنگیدان پیشان بدە بە ئەنتەرنێتی منداڵەکە. پرسیار بکە لە منداڵەکە کە حەزی لە چییە و داوای لێ بکە ئەوەت پیشان بدات کە ئەنجامی دەدات و سەیری دەکات. 

• وەکو کەسی سێیەم پرسیار بکە. ئایا هیچ کەسێک لە پۆلەکەیان سەیری ڤیدیۆی کردووە کە کەسی ڕووتی تێدایە یان پیشانی دراوە؟

• پرسیار بکە ئایا منداڵەکە بەپەرۆشە دەربارەی سێکس و چ شتێک لەبارەی سێکس دەزانێت و حەز دەکات چ شتێک لەم بارەوە بزانێت. دەتوانی بڵێیت کە تێدەگەیت لەوەی ئەگەر منداڵەکە بەپەرۆش بێت لەوەی بزانێت جەستە چۆنە یان ئەگەر کەسێک سێکس بکات چۆن دەبێت.

ڕێگایەکی گونجاو بۆ دەستپێکردنی گفتوگۆکە ئەوە کە وەکو خاڵی دەستپێک کەسی سێیەم بەکاربهێنیت. بۆ نمونە، پەرتوکێکی گونجاو لەڕووی تەمەن یان وتارێک لەسەر مێزی چێشتخانە دابنێ، وەکو فۆڵدەری پاراستنی منداڵان ““ڕێز (Respect)! جەستەی خۆم!” لەبارەی ڕەزامەندی منداڵە بچوکەکان.

تۆ بەخۆشحاڵیەوە دەتوانی بخوێنیتەوە، بەڵام وابیرمەکەوە کە پێویستە کەسێکی کارامەبیت تاوەکو قسەکردنە گەورە نایابەکە بکەیت. ئەگەر وا بیر دەکەیتەوە، زۆرجار ئەمە ڕوونادات یان ڕوودەدات دوابەدوای ئەوەی منداڵەکە بۆ یەکەم جار ڕووبەڕووی پۆرنۆگرافی دەبێتەوە نەک پێش ئەمە. هیچ یەکێک لە ئێمە لەم بوارەدا کارامە نییە، کە ئەمەش خۆی لەخۆیدا بە خێرایی ڕووناکی گەشەدەکات. بۆ نمونە، پیشەسازی پۆرنۆگرافی بە بەردەوامی ڕێگای نوێ دەدۆزێتەوە بۆ بەبازاڕکردنی خۆی و ئاڕاستەی نوێ هەن سەبارەت بە ناوەڕۆکەکەی. شتە گرنگەکە ئەمەیە کە نابێ هیچ منداڵێک بەتەنیا بەجێ بهێڵدرێت تاوەکو ئەزمەنی پۆرنۆگرافی بکات کە ئەمەش دەکرێ ئازاربەخش بێت. بۆیە قسەکردنەکە دوامەخە!

ئەگەر وا هەستت کرد کە گونجاو نییە (مایەی شەرمە) قسە لەگەڵ منداڵەکەت بکەیت، ئەوەت لەبیربێت کە ئێوە پێشووتر قسەتان کردووە لەبارەی ئەو شتانەی مایەی ناڕەحەتی بوون، لەوانە ئەگەر منداڵەکە ئەزمونی شتێکی قێزەون بکات لەسەر تەلەڤزیۆن یان کەسێک سووکایەتی پێ دەکرێت لە قوتابخانەدا. تۆ منداڵەکەی خۆت دەناسیت. متمانە بە پەیوەندی نێوانتان بکە و متمانەت بەخۆت هەبێت کەوا ڕێگاکەی خۆت لەم گفتوگۆیەشدا دەدۆزیتەوە. زۆرجار منداڵان دەیانەوێت قسە لەگەڵ گەوران بکەن دەربارەی ئەزمونی بەهێزی ئەرێنی و نەرێنی، بەڵام هەمیشە خۆیان بابەتەکە ناخەنەڕوو. هەربۆیە گرنگە بۆ ئێمەی تەمەن گەورە کە ناوناوە قسەیان لەگەڵدا بکەین!